پایگاه خبری مسجد نیوز

به گزارش مسجدنیوز، جهانگردان معمولا اهداف مشخصی دارند و سفرهایشان کم و بیش قابل پیش‌بینی است چه اینکه بیشتر به مناطقی سفر می‌کنند که شناخته شده، مشهور و دارای امکانات خوبی برای اقامت چند روزه یا حتی چند هفته‌ای باشند، ولی هستند کسانی که به شوق دیدن نادیده‌ها، کوله‌بار سفر می‌بندند و راهی سرزمین‌هایی می‌شوند که یا معروف نیستند یا شهره به ویژگی دیگری غیر از مناطق توریستی هستند.

قم از جمله شهرهایی است که آن را به بارگاه نورانی کریمه اهل بیت(س)، حوزه علمیه و وجود مراجع عظام تقلید می‌شناسند، شهری که خاستگاه انقلاب اسلامی بوده و در حال حاضر هم بزرگ‌ترین مراکز دینی و علمی شیعیان در آن مستقر است.

در واقع قم شهری تمام و کمال مذهبی و مقصدی برای زیارت حرم مطهر حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران به شمار می‌رود و اگر هم برخی به قصد تحصیل به این شهر می‌آیند طلاب علوم دینی از سراسر کشور یا حتی کشورهای دیگرند که هدف آنها نیز در اصل، هدفی دینی و مذهبی است.

شهر قم که در حاشیه کویر واقع شده و از قرن‌ها پیش از ورود اسلام، به صورت روستایی بزرگ در میان روستاهای فراوان اطراف، منطقه‌ای مسکونی را تشکیل داده و روایت‌های تاریخی متعددی در چگونگی تاسیس آن نقل شده‌اند.

یکی از روایت‌ها در این زمینه می‌گوید این منطقه مسکونی در ابتدا «کمیدان» و بعدها به نام «کم» مشهور بوده که پس از ورود اعراب به ایران، به «قم» تغییر یافته است.

با این حال باید گفت قم از نظر تاریخی و فرهنگی نیز شهری پویا در گستره تاریخ بوده؛ تمدنی 7 هزار ساله دارد که بازمانده‌های آن را می‌توان در نزدیک جمکران و با نام تپه‌های قلی درویش مشاهده کرد؛ کاروانسراها، بازارها، خانه‌های قدیمی، مساجد بزرگ، بقاع متبرکه، صنایع دستی و قلعه‌های تاریخی متعددی در قم وجود دارد که می‌تواند برای هر گردشگر داخلی و خارجی، مقصدی بکر باشد.

همچنین جاذبه‌های طبیعی فراوانی هم در قم وجود دارند که از آن جمله می‌توان به پارک ملی کویر که در برگیرنده منطقه‌ای گسترده از نظر اکولوژی و دارای تنوع گونه‌های حیوانی و گیاهی است، دریاچه نمک، دریاچه حوض سلطان، مناطق ییلاقی کهک و سنجگان که دارای هوای معتدل کوهستانی هستند و همچنین مجتمع‌های توریستی و رفاهی متعدد اشاره کرد.

با این توصیفات می‌توان قم را محور گردشگری مذهبی ایران دانست که در کنار مراکز مهمی دینی و مذهبی، دارای مراکز طبیعی و تاریخی فراوانی بوده و می‌تواند گردشگران فراوانی را از داخل و خارج کشور به سمت خود جذب کند.

در این گزارش که بخش نخست از ظرفیت‌های گردشگری قم است به بخش توریسم مذهبی پرداخته می‌شود و در گزارش‌های آتی، دیگر ظرفیت‌ها معرفی خواهند شد.

حرم حضرت معصومه(س) نگین انگشتری قم

آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه(س) را می‌توان گنجینه‌ای نفیس از آثار هنری و معماری دانست که بر تارک مشاهد متبرک جهان تشیع، درخششی خارج از تصور دارد.

گنبد، ایوان‌ها، مرقد، رواق‌ها، مناره‌ها و هر بخش از این حرم نورانی علاوه بر اینکه یادآور روزهای حضور بانوی کرامت در قم هستند، خود شاهکاری از نظر معماری دوره‌های مختلف اسلامی به شمار می‌روند و گویای هنر دست مردانی هستند که هر یک بنا بر اعتقادات خویش، در این مرقد مطهر دست به هنرآفرینی و هنرمندی زده‌اند.

علاوه بر این آرامگاه بسیاری از دانشمندان و علمای شیعه نیز در حرم حضرت معصومه(س) واقع شده که از آن جمله می‌توان به آیات عظام بهجت، طباطبایی، گلپایگانی، فاضل لنکرانی، قطب راوندی، شیخ فضل‌الله نوری و شهید مطهری و همچنین مبارزانی مانند شهید مفتح و شاعران بلندآوازه‌ای همچون پروین اعتصامی اشاره کرد.

این مکان مقدس قطب اصلی گردشگری مذهبی قم را تشکیل می‌دهد و سالانه بیش از 20 میلیون زائر را به سمت خود جذب می‌کند.

علاوه بر حرم، موزه آستان مقدس فاطمه معصومه(س) نیز در کنار درب شمالی آن واقع شده که مملو از یادگارهای پیشین، همچون درب‌های قدیمی حرم، سفالینه‌ها، تصاویر و همچنین هدایایی است که به حرم مطهر تعلق دارند.

100 بقعه متبرکه میراث جاودان فرهنگی قم

در قم بیش از 400 امامزاده واجب التعظیم مدفون هستند که در مجموع 100 بقعه متبرکه به خاک سپرده شده‌اند و برخی از آنها دارای شهرت بین‌المللی هستند.

از جمله این بقاع شاخص می‌توان به آستان مقدس امامزاده علی بن جعفر(ع) اشاره کرده، این زیارتگاه به «در بهشت» معروف است و در خیابان چهارمردان واقع شده؛ مقبره امامزاده علی بن جعفر(ع) جزو پنج مقبره واقع در محله دروازه کاشان قم بوده که در قرن هشتم هجری قمری ساخته شد.

تزیینات منحصر به فرد گچی، کاشی‌های کوکبی زرین فام و مقرنسی زیبا از جمله ویژگی‌های این بقعه متبرکه به شمار می‌روند.

همچنین می‌توان به بقاع دیگری همچون آستان مقدس امامزاده حمزه(ع) واقع در محله قدیمی آذر و نزدیک میدان کهنه اشاره کرد که گنبدهای کم نظیری از نظر معماری اسلامی دارد و بنای اصلی آن متعلق به قرن دهم هجری است.

مجموعه چهل اختران نیز زیارتگاهی در خیابان آذر است که سه بخش دارد؛ مدفن امامزاده موسی مبرقع(ع) فرزند امام محمد تقی(ع)، امامزاده زید(ع) و چهل اختران این سه بخش را تشکیل می‌دهند.

بخش اخیر در واقع قبور جمعی از سادات و امامزادگان است که می‌گویند فرزندان و اولاد امامزاده موسی مبرقع(ع) هستند.

مساجدی با شهرت جهانی

در شهر قم علاوه بر بقاع متبرکه و مراکز دینی، مساجد متعددی هم در طول تاریخ بنا شده که هر یک منشأ تحولات گوناگونی بوده‌اند؛ از جمله مشهورترین مساجد قم می‌توان به مسجد اعظم اشاره کرد که در حال حاضر هم رونقی خاص دارد و بسیاری از مراسم‌های مذهبی مشهور و بزرگداشت علما و صلحا در این مکان برگزار می‌شود.

این مسجد در سال 1374 هجری قمری به دستور آیت‌الله بروجردی در بخش غربی حرم حضرت معصومه(س) ساخته شده و استاد حسین بن محمد، معمار مشهور آن دوره کار طراحی و ساخت آن را بر عهده گرفت.

این مسجد به عنوان چهارده هزارمین اثر ملی تاریخی ایران به ثبت سازمان میراث فرهنگی نیز رسیده است.

شکوه و زیبایی‌های کاشی‌های معرف و مقرنس‌های زیبای این بنا در کنار گنبد عظیم آن، جزو ویژگی‌های منحصر به فرد مسجد اعظم به شمار می‌روند.

در قم اما مساجد دیگری همچون مسجد امام حسن عسکری(ع) نیز وجود دارد که به نام مسجد بازار هم شناخته می‌شود.

این مسجد به دستور امام حسن عسکری(ع) و به دست وکیل آن حضرت در قرن سوم هجری احداث و در دوره صفویه تعمیر و توسعه یافته و اخیرا هم طرح توسعه مجدد آن به مرحله اجرا درآمد.

مسجد جامع قم نیز در محله آذر واقع شده و بنای اولیه آن به دوران سلجوقیان باز می‌گردد.

مسجد جامع پس از مسجد امام حسن عسکری(ع) قدیمی‌ترین مسجد قم محسوب می‌شود و دارای معماری خاص خود است؛ ایوان رفیع جبهه جنوبی و اندودهای گچی رنگی گنبدخانه متعلق به عصر صفوی هستند و بنای ایوان شمالی و شبستان‌های شرقی و غربی آن به عصر قاجار تعقل دارند.

از زیبایی‌های چشمگیر این مسجد می‌توان به کاشی‌کاری‌ها، تزیینات رنگی، گچی و مقرنس‌های متعدد آن اشاره کرد.

خانه‌ای که تاریخ انقلاب را در خود نهفته است

بیت حضرت امام خمینی(ره) واقع در خیابان معلم را می‌توان خانه‌ای متعلق به انقلاب اسلامی دانست؛ همان منزلی که امام راحل را در آن دستگیر کردند و سال‌ها به تبعید فرستادند.

این بیت تاریخی در محله قدیمی یخچال قاضی قم قرار دارد؛ در سال 1324 این منزل از سوی امام خمینی(ره) خریداری شده و معماری آن هم شامل دو طبقه زیرزمین و همکف است.

تالار شرقی این خانه، سال‌ها محل سخنرانی امام خمینی(ره) برای عموم مردم بوده و در حال حاضر هم پذیرای گردشگران و زائران فراوانی در طول سال است.

البته خانه‌های قدیمی دیگری هم در قم وجود دارند که از آن جمله می‌توان به خانه آیت‌الله بروجردی در ابتدای خیابان چهارمردان اشاره کرد.

تاریخ ساخت این خانه به دوره قاجار باز می‌گردد و جالب اینکه افراد مشهور دیگری همچون میرزای نایینی، سید ابوالحسن اصفهانی و حائری یزدی هم در آن اقامت داشته‌اند و می‌توان گفت این خانه شاهد حوادث و رویدادهای بسیار مهمی در طول تاریخ معاصر بوده است.

=============

گزارش: صدرالدین فلاح

تاریخ خبر:3مرداد94

منبع: فارس

N990/U0/S2,/C19/T1