پایگاه خبری مسجد نیوز

به گزارش مسجدنیوز،علیرضا نجفی اظهار کرد: در کاوش بخش معروف به تپه منار، صحنی بزرگ با رواقهای پیرامونی و یک ورودی آجرفرش پیدا شد که ایوان آن مزین به گچبری های برهشته است و در نوع خود از بی نظیرترین گچبریهای دوران اسلامی عصر ایلخانان است.

وی دیگر یافته های این بخش را کشف ادامه تالار ستوندار (شبستان مسجد) و یک سامانه آبرسانی (قنات) ذکر کرد.

به گفته وی تالار ستوندار از دو جهت شمالی و جنوبی با دیواری ضخیم احاطه شده و در داخل این تالار 16 ستون آجری به ابعاد یک در یک متر قرار گرفته که اظهار نظر در خصوص کاربری این سازه به دلیل گستردگی، نیاز به کاوش های باستان شناسی بیشتر دارد.

مدیر پایگاه ملی شهر تاریخی بلقیس در مورد ویژگی ها سامانه آبرسانی مکشوفه نیز گفت: این قنات که در جبهه شرقی تالار ستوندار کشف شده جهت شمالی - جنوبی دارد که تنبوشه های بزرگ (کول) با عرض 16 و ضخامت 5 سانتیمتر دارد و برای مقاومت بیشتر این سازه اطراف تنبوشه ها را با ملاتی از گل که بسیار سخت و محکم است پوشانده اند.

نجفی افزود: همچنین برای ایجاد مقاومت در مقابل فشار وارده از سطح زمین، ابتدا روی این تنبوشه ها را با کول های شکسته و قطعات آجر پوشانده و سپس روی آن را با یک ردیف آجر با ملات گل کار کرده اند.

وی گفت: در وسط این سامانه آبرسانی نیز دریچه ای به صورت نیم دایره وجود دارد که با آجرهایی به ابعاد 25 در 13 در 5 ساخته شده و ظاهرا محلی برای لایروبی و برداشت آب بوده است.

نجفی گفت: این سازه آبی، چنان که در متون تاریخی به وجود قنات هایی در این منطقه اشاره شده، احتمالا در گذشته از قنات های شهر کهن اسفراین بوده که بخشی از آب این شهر را تامین می کرده است.

وی افزود: در کاوش های انجام شده در داخل ارگ بلقیس نیز یک حیاط مرکزی کشف شد که در آن یک سامانه آبرسانی پیچیده و منظم شامل یک حوض انبار به ابعاد 270 در 320 با ارتفاع 150 سانتیمتر و دیواری از جنس شفته آهک به ضخامت 25 سانتیمتر پیدا شد که سطح دیوار مزین به اندود ساروج و کف آن آجرفرش است.

به گفته وی تمام درگاهی منازل مسکونی که در فصل ششم کاوش مجموعه تاریخی بلقیس کشف شده بود به این حیاط بزرگ منتهی می شود.

وی گفت: با توجه به شواهد موجود، آب این حوض انبار از طریق سامانه آبرسانی از نوع تنبوشه ای، تهیه می شده اما در مورد منبع تامین آب، به دلیل عدم گستردگی کاوش هیچ اظهار نظری قطعی نمی توان کرد اما می توان احتمال داد آب از طریق خندق موجود در پیرامون ارگ از طریق تنبوشه های سفالی وارد یک برکه می شده و پس از رسوب گذاری گل و لای و زلال شدن، از طریق تنبوشه ای دیگر وارد حوض انبار می شده است.

مدیر پایگاه شهر تاریخی بلقیس گفت: این حوض انبار علاوه بر منبع تامین آب ساکنان، با توجه به قرار گرفتن در مسیر جهت وزش باد و درگاهی منازل، می توانسته به عنوان خنک کننده منازل هم کاربری داشته باشد.

نجفی گفت: علاوه بر این موارد، چند منزل مسکونی با کف گچی و کوبیده با دیوارهایی از خشت با پی چینه ای و سنگی و با خشت هایی به ابعاد 25 در 25 در 5 سانتیمتر پیدا شده که با ملاط گل ساخته شده و برای اندود دیوارهای آن از گچ، کاه گل و گل اخری استفاده شده است.

فصل هفتم کاوش شهر تاریخی بلقیس اسفراین اوایل اردیبهشت امسال آغاز شد که به مدت 2 ماه بر روی دو بخش در محدوده شارستان و نیز داخل ارگ ادامه داشت.

هدف از این کاوش ها مشخص کردن کاربری و تکمیل فضاهای پیدا شده در کاوش های پیشین و نیز شناخت و آگاهی از ساختار معماری داخلی ارگ و فضاهای مسکونی موجود در آن عنوان شده است.

شهر کهن اسفراین معروف به شهر بلقیس با گستره حدود 180 هکتار، در 3 کیلومتری جنوب شهر کنونی اسفراین واقع شده و بقایای این شهر کهن در زمان حاضر شامل ارگ و خندق پیرامون آن، شارستان و ویرانه های معروف به تپه منار (مسجد جامع)، مقبره شیخ آذری، قسمت صنعتی شهر، آب انبار، کاروانسرا، مجموعه یخدان ها و یک گورستان کهن گسترده در نزدیکی دروازه شرقی است.

ارگ تاریخی بلقیس اسفراین پس از ارگ بم، به عنوان بزرگترین سازه خشت و گلی کشور محسوب می شود.

شهرستان 127 هزار نفری اسفراین در 60 کیلومتری جنوب شرقی بجنورد، مرکز استان خراسان شمالی قرار دارد. ک/3

ص/5132

منبع: ایرنا

N731/U0/S6,/C12/T1