پایگاه خبری مسجد نیوز

اصلی‌ترین مراکز برگزاری این رسم باشکوه دینی در شهرها و آبادی‌های اطراف کویر مرکز ایران به چشم می‌خورد، از جنوب خراسان گرفته تا سمنان، دامغان، خمین، نواحی قم، کاشان، ابیانه، خور و بیابانک، زواره، اردستان، نائین و ...، و در بین این مناطق، بیشترین و شاخص­ترین نخل‌ها در استان یزد، متمرکز است. به گونه­ای که می‌توان گفت، هیچ آبادی نیست که یک یا چند نخل امام حسین(ع) در آن یافت نشود.

مراسم نخل برداری از ویژگی‌های منحصر به فرد از ميان مراسم‌هاي ويژه محرم و عزاداری در یزد محسوب می‌شود که با همکاری و همدلی اهالی در تمام مراحل مراسم، از کمک مالی گرفته تا کمک در تزئین و عَلَم کردن و حمل آن در روز عاشورا و ... برگزار می‌شود. و جالب اینکه در برخی موارد، زرتشتیان یزد نیز در ساختن نخل‌ها، همیاری و همکاری دارند. آنها حضرت سیدالشهدا (ع) را همسر شهربانوی ایرانی دانسته و نسبت به وی احترام و ارادت خاصی قائل هستند.

ایام ماه محرم و صفر از دیرباز نزد ایرانیان از جایگاه خاصی برخوردار بوده و دو ماه خاص عزاداری شیعیان جهان به شمار می‌رود از اینرو در هر منطقه ای برگزاری آن با آداب و سنن خاصی همراه بوده، در یزد نیز شور برپایی این مراسم آغاز شده است.

در استان‌های مختلف کشورمان هر سال شاهد برگزاری مراسمی ویژه و خاص مناطق مختلف هستیم که برگزاری آن حاکی از ارادت و علاقه مسلمانان حتی اقلیت‌های مذهبی به امام حسین(ع) و خاندان گرامی ایشان است.

در یزد نیز که استانی مذهبی است و آوازه عشق و ارادت مردم آن به ائمه اطهار(ع) به خارج از مرزها نیز رسیده است هرساله مراسمی خاص برپا می‌شود و علاوه بر مردم استان که خود میزبان برگزاری مراسم‌های مختلف هستند، افرادی از سایر استان‌های کشور و تعداد بسیاری توریست خارجی نیز به تماشای شور حسینی این خطه از کشورمان می‌آیند.

مراسم عزاداری مردم یزد از نخستین روزهای ماه محرم و حتی در برخی مناطق در آخرین روزهای ذی الحجه آغاز می‌شود و هر منطقه از این استان آداب و رسومی خاص برای هر یک از روزهای محرم و صفر وجود دارد. یکی از جذاب‌ترین رسومی که از آغازین روزهای ماه محرم آغاز می‌شود جمع‌آوری نذورات مردمی است.

در نخستین روز محرم، دیگ‌های بزرگ مسی در گوشه‌ای از معابر در چهارراه‌ها، میدانهای اصلی شهر، اماکن زیارتی و مراکز پر تردد شهر قرار می‌گیرد که هر دیگ متعلق به هیئت و حسینه‌ای خاص است و مردمی که از سال‌ها قبل به قول یزدی‌ها «نیتی به دل گرفته‌اند» نذورات خود را داخل این دیگ‌ها می‌گذارند. این نذورات از هر چیز و به هر میزانی می‌تواند باشد. از حبوبات و برنج و شکر گرفته تا وجه نقد. مقدار و ارزش ریالی آن نیز معمولا زیاد نیست. این دیگ‌ها روز قبل از تاسوعا از سطح شهر جمع آوری می‌شوند و با محتویات آن نذورات مختلفی برای عزاداران حسینی طبخ می‌شود.

از دیگر رسوم کهن یزد که قدمتی دیرینه دارد و هر ساله بسیاری از مشتاقان در سراسر کشور و حتی دنیا را به خود جذب می‌کند، نخل برداری است. این مراسم از دیرباز نزد یزدیها مرسوم بوده است و جذابیتی خاص دارد. «نخل» به عنوان تابوت امام حسین(ع) شناخته می شود که چوب بستی عظیم به شکل برگ درخت است اما شباهتی به برگ درخت خرما ندارد.

در ایام محرم نخل را با پارچه سر تا سر سیاهپوش می‌کنند و از آن صدها شمشیر، قمه و خنجر برهنه آویزان می‌کنند. این نخل تزئینات دیگری نظیر آینه، میوه، پولکهای مختلف، منگوله‌های تزئینی، دستمال‌های ابریشمی رنگی نیز دارد که در دو طرف نخل بسته می‌شود.

در دهه اول محرم و یا در دهه آخر صفر، نخل توسط مردم عزادار مانند کشتی به حرکت در می‌آید و سه دور گرد میدان نخل می‌چرخد و آنگاه آرام آرام به درون آشیانه خود باز می‌گردد. مراسم نخل‌برداری در بسیاری از شهرهای یزد مختص روز عاشوراست و در روزهای دیگر نخل‌برداری انجام نمی‌شود. این مراسم هر سال با روضه‌خوانی، سینه‌زنی، عزاداری، پخش نذری، ذبح قربانی و دود کردن اسفند همراه است و در شهرستان‌هایی نظیر «تفت» و «اشكذر» با شکوه و عظمت خاصی برگزار می‌شود.

بزرگ‌ترین نخل استان یزد، هم اکنون در شهرستان «تفت» قرار دارد و هر سال در روز عاشورا جمعیتی میلیونی در این مراسم شرکت می‌کنند و صدها نفر مردم قوی هیکل این سنبل عظیم را بر دوش می‌کشند و گرد میدان نخل به حرکت در می‌آورند. نخل‌ها در دیگر ایام سال بدون تزئیین در کنار حسینه‌ها، تکایا و میادین بزرگ شهر قرار دارند و سنبل عشق و ارادت مردم یزد به امام حسین(ع) به شمار می‌روند.

در گذشته، جهت مراسم آذین‌بندی و آماده کردن نخلها برای عزاداری ماه محرم با یک فراخوان، اهل محل و یا آبادی صورت می‌گرفت. رسم سنتی بر این شکل بود که وقتی می‌خواستند نخل‌ها را برای انجام مراسم محرم و عاشورای حسینی آماده کنند، چند روز پیش از فرارسیدن محرم، آئین‌هایی برای گردآوری کمک‌های گوناگون از مردم برگزاري مي‌شد. و اهالی نیز از یک تکه چوب و ریسمان گرفته تا پارچه­های الوان، چراغ­، آئینه، خنجر، دشنه­، پیاله زنگوله، سپر، و دیگر زیورآلات را برای آذین بندی هرچه باشکوه­تر نخل به حسینیه‌هاي محل زندگي خود، تحویل می‌دادند. همچنین، در یزد و حوالی آن، رسم بر این بوده و است که درختانی را وقف می‌کنند تا در زمان کهنسالی آن، ساقه­هایش صرف مرمت و ساخت نخل گردد.

برگزاري مراسم عزاداري و تعزيه خواني به ويژه به ياد جانفشاني و آزادمردي امام حسين (ع) در يزد، از سابقه‌اي طولاني برخوردار است. مردم دار العباده يزد، هر ساله در يک يا چند روز از دهه اول محرم و حتي تا سيزدهم محرم، اقدام به «نخل برداري» يا به گفته خودشان «نقل برداري» مي‌نمايند. مراسم نخل برداري در شهرهاي تابعه و حتي روستاها که عموماً داراي نخل هستند نيز برگزار مي‌شود.

عزاداران حسيني در يزد، اعتقاد راستيني به عمل نخل برداري دارند، تا حدي که براي رفتن در زير نخل و شرکت در نخل برداري، نذر مي‌کنند و يا بهترين دام خود را در پاي نخل، قرباني مي‌كنند و حتي برخي براي رفع حاجت خود به نخل متوسل مي‌شوند و يا بعضي هرگاه به نخل برسند، به نخل، سلام مي‌دهند و دست بر آن كشيده، به سر و صورت و اندام خود به تبرک مي‌کشند.

منبع: مسجد نیوز

N3057/U0/S1,/C31/T3