نقش مسجد اعظم قم در توسعه فرهنگ
اگرچه امروزه به کارگیری نقش کالبدی مساجد در ساخت نمای شهر تا حدودی به فراموشی سپرده شده اما تأثیر ایدئولوژی و جهان بینی را در معماری این بناها نمیتوان نادیده گرفت.
اگرچه امروزه به کارگیری نقش کالبدی مساجد در ساخت نمای شهر تا حدودی به فراموشی سپرده شده اما تأثیر ایدئولوژی و جهان بینی را در معماری این بناها نمیتوان نادیده گرفت. بر همگان روشن است که همین نمای ظاهری و ساختار فکری معماری اسلامی نوع نگرش اجتماعی را به نمایش میگذارد و از طرفی دیگر تکنولوژی ساخت نوین و خلق پدیدههای اجرایی با معماری آن تلفیق شده و اثر هنری زیبایی بر جای میگذارد.
از این رو در زندگی کنونی معماران اسلام با بهره مندی از تجارب گذشتگان در ساخت ابنیه تاریخی و ارزشمند، با تفکر اسلامی مساجد را به بهترین نحو ممکن میآفرینند و نگاه نوینی به این اماکن عبادی میبخشند.
این نوع اماکن مذهبی با آن معماری بینظیر و وصف ناشدنی در استان قم که کانون تشیع فرهنگ اسلام است هم عمیقأ به چشم میخورد که از آن جمله میتوان به معماری بی نظیر مسجد اعظم اشاره کرد.
این مسجد با اختصاص مساحتی بالغ بر ۱۲ هزار متر مربع از قدیمیترین و در عین حال زیباترین ابنیه تاریخی در استان است که در سال ۱۳۳۷ توسط مرحوم آیت الله العظمی حاج آقا حسین طباطبایی بروجردی ساخته شد و پس از مرقد حضرت معصومه(س) از لحاظ تزیینات بر دیگر اماکن مذهبی برتری داشت که به علت همین عظمت و شوکتش نام مسجد اعظم را بر آن نهادند.
همجواری مسجد اعظم با آرامگاه حضرت معصومه(س) به ارزش والای آن افزوده بهگونهای که امروزه همین خصلت جغرافیایی آن را به مرکزی بزرگ برای تدریس در حوزه علمیه مبدل ساخته و همواره شاهد جمعیت کثیر زوار برای برپایی نماز و مراسمهای گوناگون هستیم.
حاج ابراهیم سرمدی یکی از آشنایان آیت الله بروجردی در منطقه دروازه ری در گفتوگو با خبرنگار فارس در قم درباره این روحانی والامقام میگوید: مرحوم آیت الله بروجردی همواره بر این نکته تاکید داشت که باید به سان مجاورت مسجد گوهرشاد با بارگاه امام رضا(ع)، در قم هم بهعنوان کانون تشیع در جوار حرم حضرت معصومه (س) مسجدی باشد که با برپایی برنامههای فرهنگی غنای بیشتری به برنامههای مسجد ببخشد.
سرمدی گفت: آیت الله بروجردی احترام زیادی برای مساجد قائل بود و معتقد بود که مساجد نقطه عطفی در طول تاریخ بشریت هستند که در اذهان عموم ماندگارند و کسانی که در راستای اعتلای فرهنگ دینی در مساجد فعالیت دارند در مسیر ارج الهی گام برداشتهاند، ازین نظر بود که وصیت کرد پس از فوت، در این مسجد به خاک سپرده شود.
وی به معماری و کاشی کاریهای هنرمندانه این بنای عظیم اشاره کرد و گفت: در جای جای معماری این مسجد هنرها نهفته است، از گنبد زیبایش گرفته تا رواق و شبستانهایش هرکدام به خودی خود تجمعی از ذوق و سلیقه هنر ایرانی و علاقه وافر آن به دین مبین اسلام است که بیننده را محو تماشای این نقش و نگارهای زیبا میکند.
اما امروزه کانونهای فرهنگی و هنری که در مجاورت مساجد فعالیت دارند با ارائه برنامههای متنوع نقش مهمی در تقویت فرهنگ اسلامی و جلوگیری از گسترش آسیبهای اجتماعی، اشاعه و ترویج فرهنگ دینی و مبارزه با تهاجم فرهنگی دشمن در راستای جذب جوانان به مساجد ایفا میکند.
موقعیت و جایگاه ویژه مسجد اعظم قم در میان ابنیه تاریخی استان موجب شد که در جوار این مسجد هم کانونهای فرهنگی بسیاری با هدف گسترش فرهنگ و آموزههای دینی استقرار یابد.
سید رضا مردانی کارشناس امور فرهنگی در گفتوگو با خبرنگار فارس در قم ضمن اذعان به نقش کانونهای تخصصی مساجد یادآور شد: این کانونها با تنوع بخشی به برنامهها و تعمیق ریشههای نظری و عملی در تمام زمینههای دینی، اعتقادی، آموزشی، فرهنگی، خانوادگی، تربیتی و…در مسیر وصول به جایگاه واقعی مساجد در جمهوری اسلامی نقشی اساسی ایفا میکنند.
این کارشناس فرهنگی ضمن اشاره به نقش بارز کانونها در تقویت فرهنگی مساجد و جذب جوانان اظهار کرد: هم اکنون شاهد فعالیتها و برنامههای متعدد بی شماری در جوار مسجد اعظم قم هستیم. برنامههایی نظیر آموزش، پژوهش، مشاوره، عفاف و حجاب و… از آن جمله است.
وی ادامه داد: علاوه بر ارائه برنامههای متعدد فرهنگی در مجاورت این مسجد، تأسیس کتابخانه که یادگار دیگر آیت الله بروجردی است میراث بزرگی از فرهنگ شیعه است که به علت حجم بالای کتب چاپی، قسمتی با عنوان نوار خانه هم در این مکان جای گرفته که دسترسی به مخازن کتاب و مجلات را آسان تر میکند.
هم اکنون که ۵۶ سال از ارتحال آن روحانی عظیم الشأن میگذرد. هنوز هم این مسجد از حضور زائرین خالی نمیماند و برکات آن بزرگوار به مردم میرسد.
اما هنوز هم یاد و خاطره شهامتهای این روحانی گرانقدر بر سر زبانهاست، همین چندی پیش بود که مراسمی به منظور بزرگداشت شأن و مقام آیت الله بروجردی در مسجد ساخت خودش برپا شد، مراسمی که در آن اکثر بزرگان حوزه علمیه از جامعه مدرسین گرفته تا طلاب و اقشار مختلف حضور داشتند و از قدر و منزلت آن بزرگواران سخن گفتند.
حجت الاسلام والمسلمین حسین انصاریان در این مراسم وجود استادانی توانمند را در مبدل ساختن چهره معنوی آیت الله بروجردی بسیار مؤثر دانست و گفت: آیت الله العظمی آخوند خراسانی، آیت الله سید محمد کاظم طباطبایی یزدی و چند تن دیگر از علمای گرانقدر از علمایی بودند که در علم، تقوا، زهد و معلمی حرف اول را میزدند و سبک اخلاقی بی نظیری در مرحوم بروجردی ایجاد کردند.
لازم است در جامعه امروزی که چالشهای بی شمار و تهاجم فرهنگی غرب غبار فراموشی بر ارزش واقعی بزرگانی چون آیتالله بروجردی نهاده، دائما مراسمهای بزرگداشت برگزار شود تا شهامتها و اخلاق و منش بزرگوارانه آنها همواره به مردم گوشزد شود تا مردم با این شخصیتها بیشتر آشنا شوند و اخلاق و منش آنها را سیره زندگی خود قرار دهند.
منبع: روابط عمومی دبیرخانه کانون های
N2613/U0/S2,/C19/T3