مسجد، حصاری در مقابل گناه
گناه میتواند دل هر انسانی را از خداوند متعال دور کرده و به مرور زمان قلب پاک او را سیاه و خبیث نماید
گناه میتواند دل هر انسانی را از خداوند متعال دور کرده و به مرور زمان قلب پاک او را سیاه و خبیث نماید، آنچنانکه قلب کودکان به لوح سفیدی تشبیه شده است. براین اساس برای مراقبت بر اعمال و کردار انسان و محفوظ ماندن از تاریکی و ظلمات گناه، راهکارهایی بیان شده است. جلوگیری از ارتکاب به گناه، از توبه پس از گناه و پاک نمودن آثار گناه بعد از ارتکاب به آن، بهتر و مطلوبتر است؛ چراکه گناه نکردن و پاک زیستن به مراتب، سادهتر از توبه کردن و پاک شدن از گناهان است.
مهمترین راهکارهای جلوگیری از بروز گناه و اشتباه، واکسینه کردن افراد در مورد گناه و اشتباه است. تجربه نشان داده است برخی از گناهان و معاصی در مکانها و زمانهای خاص، آمار متفاوتی دارند، برای مثال میزان جرم و جنایت هر ساله در ماه مبارک رمضان، از ماههای دیگر کمتر است و این به دلیل فضای معنوی این ماه پربرکت است و حتّی در برخی مکانها و شهرهای مذهبی نیز، آمار جرم و جنایت نسبت به دیگر شهرها پایینتر است.
همچنین تجربه نشان داده است که عکس این مسئله نیز محقّق شده است، به این معنی که برخی زمانها و مکانها، فضای آمادهتری برای ارتکاب به گناه دارند. از سوی دیگر به انسان نیز سفارش شده است که برای دوری از گناهان، از مکانهای آلوده و در معرض گناه خودداری کنند.
بنابراین یکی از عوامل کنترل در ارتکاب به گناه و اشتباه، در نظر گرفتن مکان میباشد، به این بیان که قرار گرفتن در مکانی خاص، میتواند به انسان این نیرو را بدهد که در مقابل وسوسه انجام برخی اشتباهات، مقاومت بیشتری از خود نشان دهد؛ مسئلهای که هریک از ما آن را بارها و بارها در مکانهای مختلف تجربه کردهایم.
یکی از مکانهایی که میتواند قدرت کنترل انسان را بالا برده و مصونیت در مقابل گناه و اشتباه را تقویت کند، «مسجد» است. مسجد به عنوان خانه خدا و مکان انجام عبادات، به ویژه برپایی نماز، از معنویت خاصّی برخوردار است، آنچنانکه ضمن جلوگیری از ارتکاب گناه و فساد، دافع وسوسههای شیطان و آرامشبخش نیز میباشد؛ به همین خاطر در مسجد الحرام -که مرکز مساجد و قبله مسلمین جهان به شمار میرود – امنیت و تقدّس ویژه ای حکمفرما ست. اینگونه است که شمار بسیاری از مردم برای کسب انرژی مثبت و رسیدن به حال روحی خوب و کسب آرامش، به مسجد و یا امامزاده محل رفته و با ساعتی حضور در آن مکان معنوی، «آرامش» خود، این گمشده انسان امروز را باز مییابند.
یکی از نصایح و توصیههای بزرگان دین به جوانان، برای دوری از گناه، حضور در مساجد و برقراری ارتباط مستمر با این مأمن الهی است. آماده بودن فضای مسجد به عنوان پایگاه عبادی محلّه، برای پذیرش کودکان و ایجاد فضای ارتباطی با آنها میتواند این مصون سازی را به بهترین شکل انجام دهد.
چند نکته مهم
کودکان در دوران پر شور و نشاطی به سر میبرند، دورانی که کم کم شخصیت ایشان شکل گرفته و با بسیاری از مسایل و موضوعاتی آشنا خواهند شد که پیش از این هیچ اطّلاعی از آنها نداشتهاند. اینجاست که نقش امام جماعت و مسئولین مسجد در خصوص آشنا کردن کودکان با فضای ارزشمند مسجد، روشن میگردد، آنچنانکه ایشان میتوانند با نحوه گفتار و برخورد خود، هم موجبات دفع کودکان از مسجد را فراهم ساخته و هم مایه جذب و علاقهمندی کودکان به فضای مسجد شوند.
حرمت امام زاده به متولّی آنجاست، به این معنا که مسجد زمانی میتواند به عنوان حصن و حصاری در مقابل اشتباه قرار گیرد که همواره مکانی مقدس دانسته شود و این امر متوقف بر رفتار و برخورد متولّیان مسجد با این مکان خواهد بود. گاهی دیده میشود که خود مسجدیها آنچنان که باید احترام مسجد را نگاه نداشته و باعث خدشه و تخریب شأن و جایگاه مسجد در منظر دیگران، به ویژه کودکان میشوند.
قطعا الگوی دیداری کودکان، مسجدیهای محترم هستند، بنابراین قبل از بیان کردن و به زبان آوردن هر گونه نصیحتی، کودکان باید امن بودن مسجد را مشاهده و درک کنند.
هر چقدر معنویت در فضای مسجد محسوستر بوده و بتوان این فضا را با طراوت و شادابی آمیخته کرد، تأثیر و ثمربخشی این معنویت نیز بیشتر خواهد شد، به گونهای که افراد مسجد بعد از خروج از آن تا ساعتها این حال معنوی زیبا و غیر قابل توصیف را حفظ کرده و خود مانع ارتکاب اشتباه و گناه خواهند شد.
برخی معنویت مسجد را با تعصّب ورزی خاصّی اشتباه گرفته و برای ایجاد فضایی معنوی، از ادبیات خشک و رسمی و رفتارهای خشن استفاده میکنند، شکی نیست که اینگونه رفتارها هیچگونه جذّابیتی نداشته و گاهاً موجب دافعه نیز میشود.
قطعاً بررسی و مطالعه سیره اهل بیت علیهم السلام، که منبع معنویت در هر زمانی بوده و هستند، میتواند چراغ راه رفتار معنوی انسان باشد.
چگونگی معرفی مسجد به عنوان مکانی معنوی
١- بیان احکام ورود به مسجد، البتّه متناسب با سنّ و سال و فهم کودکان
٢- رعایت نکات لازم رفتاری و گفتاری، توسط مسئولین مسجد به ویژه امام جماعت
٣- از بین بردن موانع شکلگیری چنین فضایی همانند بوی بد، کثیفی، گرما و سرمای شدید و ....
٤- بیان سیره اهل بیت در باب برخورد با مسجد
٥- نقل داستانهای مختلف در خصوص مسجد
٦- برپایی نمایشگاه در مورد جایگاه مسجد
٧- برگزاری مسابقات در مورد تقدّس و جایگاه ویژهی مسجد
٨- بیان بایدها و نبایدهای مسجد در قالب بروشور، تابلو، کلیپ کوتاه، بنر و ... با ادبیاتی کاملاً زیبا و متناسب با مخاطب
٩- بهترین شیوه انتقال مفاهیم مسجد به کودکان، بازی در قالب نمایش است؛ بازی نمایش، به این معنی است که در جریان یک بازی، نقش یک مسجدی را به کودک آموزش داده و از او میخواهیم این نقش را ایفا کند، به این شکل او هم بسیاری از این مفاهیم را میآموزد و هم تمرین میکند که چگونه رفتار صحیحی در مسجد داشته باشد.
داریوش عشقی
گناه میتواند دل هر انسانی را از خداوند متعال دور کرده و به مرور زمان قلب پاک او را سیاه و خبیث نماید، آنچنانکه قلب کودکان به لوح سفیدی تشبیه شده است. براین اساس برای مراقبت بر اعمال و کردار انسان و محفوظ ماندن از تاریکی و ظلمات گناه، راهکارهایی بیان شده است. جلوگیری از ارتکاب به گناه، از توبه پس از گناه و پاک نمودن آثار گناه بعد از ارتکاب به آن، بهتر و مطلوبتر است؛ چراکه گناه نکردن و پاک زیستن به مراتب، سادهتر از توبه کردن و پاک شدن از گناهان است.
مهمترین راهکارهای جلوگیری از بروز گناه و اشتباه، واکسینه کردن افراد در مورد گناه و اشتباه است. تجربه نشان داده است برخی از گناهان و معاصی در مکانها و زمانهای خاص، آمار متفاوتی دارند، برای مثال میزان جرم و جنایت هر ساله در ماه مبارک رمضان، از ماههای دیگر کمتر است و این به دلیل فضای معنوی این ماه پربرکت است و حتّی در برخی مکانها و شهرهای مذهبی نیز، آمار جرم و جنایت نسبت به دیگر شهرها پایینتر است.
همچنین تجربه نشان داده است که عکس این مسئله نیز محقّق شده است، به این معنی که برخی زمانها و مکانها، فضای آمادهتری برای ارتکاب به گناه دارند. از سوی دیگر به انسان نیز سفارش شده است که برای دوری از گناهان، از مکانهای آلوده و در معرض گناه خودداری کنند.
بنابراین یکی از عوامل کنترل در ارتکاب به گناه و اشتباه، در نظر گرفتن مکان میباشد، به این بیان که قرار گرفتن در مکانی خاص، میتواند به انسان این نیرو را بدهد که در مقابل وسوسه انجام برخی اشتباهات، مقاومت بیشتری از خود نشان دهد؛ مسئلهای که هریک از ما آن را بارها و بارها در مکانهای مختلف تجربه کردهایم.
یکی از مکانهایی که میتواند قدرت کنترل انسان را بالا برده و مصونیت در مقابل گناه و اشتباه را تقویت کند، «مسجد» است. مسجد به عنوان خانه خدا و مکان انجام عبادات، به ویژه برپایی نماز، از معنویت خاصّی برخوردار است، آنچنانکه ضمن جلوگیری از ارتکاب گناه و فساد، دافع وسوسههای شیطان و آرامشبخش نیز میباشد؛ به همین خاطر در مسجد الحرام -که مرکز مساجد و قبله مسلمین جهان به شمار میرود – امنیت و تقدّس ویژه ای حکمفرما ست. اینگونه است که شمار بسیاری از مردم برای کسب انرژی مثبت و رسیدن به حال روحی خوب و کسب آرامش، به مسجد و یا امامزاده محل رفته و با ساعتی حضور در آن مکان معنوی، «آرامش» خود، این گمشده انسان امروز را باز مییابند.
یکی از نصایح و توصیههای بزرگان دین به جوانان، برای دوری از گناه، حضور در مساجد و برقراری ارتباط مستمر با این مأمن الهی است. آماده بودن فضای مسجد به عنوان پایگاه عبادی محلّه، برای پذیرش کودکان و ایجاد فضای ارتباطی با آنها میتواند این مصون سازی را به بهترین شکل انجام دهد.
چند نکته مهم
کودکان در دوران پر شور و نشاطی به سر میبرند، دورانی که کم کم شخصیت ایشان شکل گرفته و با بسیاری از مسایل و موضوعاتی آشنا خواهند شد که پیش از این هیچ اطّلاعی از آنها نداشتهاند. اینجاست که نقش امام جماعت و مسئولین مسجد در خصوص آشنا کردن کودکان با فضای ارزشمند مسجد، روشن میگردد، آنچنانکه ایشان میتوانند با نحوه گفتار و برخورد خود، هم موجبات دفع کودکان از مسجد را فراهم ساخته و هم مایه جذب و علاقهمندی کودکان به فضای مسجد شوند.
حرمت امام زاده به متولّی آنجاست، به این معنا که مسجد زمانی میتواند به عنوان حصن و حصاری در مقابل اشتباه قرار گیرد که همواره مکانی مقدس دانسته شود و این امر متوقف بر رفتار و برخورد متولّیان مسجد با این مکان خواهد بود. گاهی دیده میشود که خود مسجدیها آنچنان که باید احترام مسجد را نگاه نداشته و باعث خدشه و تخریب شأن و جایگاه مسجد در منظر دیگران، به ویژه کودکان میشوند.
قطعا الگوی دیداری کودکان، مسجدیهای محترم هستند، بنابراین قبل از بیان کردن و به زبان آوردن هر گونه نصیحتی، کودکان باید امن بودن مسجد را مشاهده و درک کنند.
هر چقدر معنویت در فضای مسجد محسوستر بوده و بتوان این فضا را با طراوت و شادابی آمیخته کرد، تأثیر و ثمربخشی این معنویت نیز بیشتر خواهد شد، به گونهای که افراد مسجد بعد از خروج از آن تا ساعتها این حال معنوی زیبا و غیر قابل توصیف را حفظ کرده و خود مانع ارتکاب اشتباه و گناه خواهند شد.
برخی معنویت مسجد را با تعصّب ورزی خاصّی اشتباه گرفته و برای ایجاد فضایی معنوی، از ادبیات خشک و رسمی و رفتارهای خشن استفاده میکنند، شکی نیست که اینگونه رفتارها هیچگونه جذّابیتی نداشته و گاهاً موجب دافعه نیز میشود.
قطعاً بررسی و مطالعه سیره اهل بیت علیهم السلام، که منبع معنویت در هر زمانی بوده و هستند، میتواند چراغ راه رفتار معنوی انسان باشد.
چگونگی معرفی مسجد به عنوان مکانی معنوی
١- بیان احکام ورود به مسجد، البتّه متناسب با سنّ و سال و فهم کودکان
٢- رعایت نکات لازم رفتاری و گفتاری، توسط مسئولین مسجد به ویژه امام جماعت
٣- از بین بردن موانع شکلگیری چنین فضایی همانند بوی بد، کثیفی، گرما و سرمای شدید و ....
٤- بیان سیره اهل بیت در باب برخورد با مسجد
٥- نقل داستانهای مختلف در خصوص مسجد
٦- برپایی نمایشگاه در مورد جایگاه مسجد
٧- برگزاری مسابقات در مورد تقدّس و جایگاه ویژهی مسجد
٨- بیان بایدها و نبایدهای مسجد در قالب بروشور، تابلو، کلیپ کوتاه، بنر و ... با ادبیاتی کاملاً زیبا و متناسب با مخاطب
٩- بهترین شیوه انتقال مفاهیم مسجد به کودکان، بازی در قالب نمایش است؛ بازی نمایش، به این معنی است که در جریان یک بازی، نقش یک مسجدی را به کودک آموزش داده و از او میخواهیم این نقش را ایفا کند، به این شکل او هم بسیاری از این مفاهیم را میآموزد و هم تمرین میکند که چگونه رفتار صحیحی در مسجد داشته باشد.
داریوش عشقی
منبع: محراب
N255/U0/S2,/C3/T3