موزه اسلامی نمایانگر تمدنی بلا انقطاع
از این منظر که در تمامی عرصه های علم، هنر، حکمت، معماری و شهرسازی،هیچ کشوری با سهم ایرانی ها در تمدن سازی برابری نمی کند، موزه دوران اسلامی جایگاه مهمی دارد.
موزه ملی ایران به دلیل آثار موجود در بخش های پیش از تاریخ و دوران تاریخی مهمترین موزه کشور و از موزه های بسیار مهم جهان است. اشیاء و آثار موجود در موزه ملی ایران حاصل حفاری های باستان شناسی است که شناسنامه آن ها به طور کامل مشخص است. ایران بنا به سهمی که در میراث جهانی داشته و دارد جایگاه بسیار بالایی در جهان دارد. آثاری نیز که در موزه ملی ایران وجود دارد دلالت بر تاریخ طولانی و دوره های تمدنی بسیار شاخص دارد. از همین جهت است که موزه ملی ایران جایگاه بسیار والایی در میان موزه های کشور دارد.
بخش های دوران اسلامی و پیش از تاریخ که همین چند روز پیش در موزه ملی ایران بازگشایی و افتتاح شدند بسیار اهمیت دارند. از آن جا که موزه ملی ایران موزه مادر است باید آثاری از آغاز استقرار بشر تا دوره های متاخر داشته باشد تا بازدیدکنندگان از این موزه به مفهوم کورنولوژیک(شرح تاریخ به ترتیب زمان) بتوانند بر روند تحولات زیست بشر در ایران بنگرند. موزه ملی ایران نیز باید آمادگی معرفی همه بخش ها را داشته باشد. موجب تاسف است که در دولت قبل بخش دوران اسلامی در موزه ملی ایران به بهانه تعمیرات و بازسازی تعطیل شد تا آن که در دولت جدید عزم مسئولین برای بازگشایی مجدد بخش دوران اسلامی در موزه ملی ایران جزم شد. ساختن سخت است و خراب کردن آسان! که برخی هنرشان ساختن دارند و برخی دیگر خراب کردن! بازگشایی بخش های تعطیل شده موزه ملی ایران نیز کار کسانی است که هنرشان ساختن است.
روشن است در دولت قبل احتمال بازشدن موزه دوران اسلامی کم بود. چون هنر ساختن وجود نداشت. این بی هنری تنها در موزه ملی ظهور پیدا نکرد. در بسیاری از بخش های میراث فرهنگی شاهد تخریب های تلخ بودیم. اکنون نیز ممکن است سال ها طول بکشد تا تخریب ها جبران شود. ضمن آن که افرادی با همت بالا باید بخش های تخریب شده را بازسازی کنند.
ایران در قیاس با کشورهای دارای سابقه تاریخی کهن یک ویژگی ممتاز دارد. وقتی از یونان باستان سخن می گوییم با کشوری کهنسال و تاریخ باشکوه مواجهیم. اما دوره شکوه تمدنی یونان تنها به دوران باستان بازمی گردد. از حمله اسکندر مقدونی به یونان این کشور دیگر نقش چشمگیری در تاریخ نداشت. رم نیز تاریخ طولانی و باشکوه دارد. اما دوران شکوه تاریخی آن مربوط به دوره رومن ها است. پس از آن افول تاریخی رم تا دوره رنسانس ادامه یافت. در مصر نیز چنین بود. مصر تاریخ کهن دارد که شکوه تمدنی آن تنها متعلق به عصر فراعنه است. در دوره اسلامی نیز اوج شکوفایی تمدن اسلامی در عهد فاطمیون است. در همه این تمدن ها فاصله بسیار طولانی تا دوران شکوه مشاهده می شود. اما در تمدن ایران فاصله زمانی وجود ندارد.
مشخصه تمدنی ایران نسبت به تمدن های کهن دیگر آن است که شکوه تمدنی بدون انقطاع و گسست در ایران تداوم یافت. ایران از نخستین شواهد استقرار بشر دارای آثار شاخص است و شکوه تمدنی ایران بدون انقطاع تا دوره های جدید نیز تداوم یافت. دوره های بحران نیز در ایران وجود داشته است. اما شواهد نشان می دهد که طبع فرهنگ ایرانی شبیه به ققنوس است که هر بار در خاکستر آنچه سوخت ققنوسی دیگر سربرآورد و اوج گرفت. در دوره های متاخر نیز شاهد آثار بسیار شاخص هستیم. در دوران اسلامی سهم ایرانی ها در فرهنگ سازی و تمدن سازی سرزمین های اسلامی قابل توجه است و هیچ کشوری با سهم ایرانی ها در تمدن سازی برابری نمی کند. این سهم در تمامی عرصه های علم، هنر، حکمت، معماری و شهرسازی قابل مشاهده است. از این منظر است که موزه دوران اسلامی به دلیل نمایش مقاطعی از تاریخ ایران جایگاه مهمی یافته است.
سید محمد بهشتی
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی
منبع: ایرنا
N1507/U0/S6,/C31/T3
