پایگاه خبری مسجد نیوز

آنچه در این مقاله به شرح و تبیین آن پرداخته می شود عبارتند از:
– مسجد از منظر قرآن کریم
– مسجد از منظر رسول اکرم (ص) و حضرات معصومین علیهم السلام
– خانواده ی اهل مسجد، ‌آثار و پیامدهای حضور در مسجد
– مسجد کانون آرامش بخش
– مسجد الهام بخش نظم و انظباط
– مسجد محل تجلی شناخت و معرفت و بصیرت دینی
– مسجد کانون ایمان و عبودیت علم و دانش و معارف قرآنی
– مسجد عامل بازدارنده خانواده از انحرافات
– مسجد کانون صبر و استقامت و…

مقدمه:

مسجد عبادتگاه عاشقان و بندگان صالح خداوند و بزرگترین و مهمترین پایگاه اسلام است. در طول تاریخ اسلام مساجد همواره کانون عبودیت علم و دانش فقه و فقاهت آموزش قرآن و اخلاق تبلیغ دین و اصول آن و ابلاغ احکام شرع و… بوده و هست و خواهد بود. و بسیاری از علما و دانشمندان که به مدارج عالی کمال دست یافتند در پرتو انس با مسجد و تعلیم و تربیت در آن بوده است. مسجد از جهات مختلف در به کمال رساندن افراد و جامعه نقش دارد.
و به تعبیر امام خمینی (ره): (( مسجد سنگر است، ‌سنگرها را حفظ کنید، از خالی ماندن مسجد ها بترسید)). این پایگاه عظیم نقش عمده ای در تعالی و تحکیم بخشیدن کانون مقدس خانواده دارد. در واقع با انس خانواده با مسجد و بهره گیری از اثرات ارزنده و نورانیت معنوی آن از یکسو تربیت دینی و بصیرت و معرفت والا در نظام خانواده حاکم می گردد و از دوم سو خانواده تجلیگاه ارزشهای الهی گردیده و از سوی سوم زمینه سعادتمندی خانواده و اجتماع را به ارمغان می آورد. در این پژوهش در صددیم «نقش مسجد در تعالی و تحکیم بنیان خانواده» را مورد بررسی قرار دهیم به امید آنکه مورد رضایت قادر متعال و ساحت مقدس امام عصر (عج) و تمامی علاقه مندان به خاندان عصمت و طهارت و مکتب علوی قرار گیرد. شایان ذکر است که حضور در مساجد نقش های مهمی در پویائی و سعادتمندی و تکامل فردی و اجتماعی به ارمغان می آورد. یکی از نقش های مهم مساجد، ‌نقش آن در تعالی و تحکیم بنیان خانواده است. بیش از اینکه به این مهم پرداخته شود، ‌می طلبد مختصری به جایگاه مسجد از منظر قرآن کریم از یکسو و مسجد از منظر حضرت رسول اکرم (ص) و حضرات معصومین( علیهم السلام) از دوم سو اشاره نمائیم.

مسجد از منظر قرآن کریم:

کعبه اولین خانه ای است که به منظور عبادت توده ی مردم بنا شد و اولین مرکزی است که عبادت کنندگان را به سوی خود جذب نموده است:« ان اول بیت وضع للناس ببکه مبارکا و هدی للعالمین» (سوره آل عمران آیه ۹۷) نخستین خانه ای که برای مردم(و نیایش خداوند) قرار داده شده در سرزمین مکه است که پربرکت و مایه ی هدایت جهانیان است.
اولین خانه که برای همه ی مردم وضع شده و هدایت جهانیان را تامین می کند کعبه است و هیچ اختصاصی به گروه و نژاد خاصی ندارد و مردم اقلیم معینی از افراد اقلیم دیگر اولی به آن نیستند و مرزهای جغرافیایی نیز در این امر همگانی نقش ندارند. ملل گوناگون جهان از هندی و فارس و کلدانی و یهودی و عرب آن را گرامی می داشتند. (جوادی آملی، صهبای صفا، ص ۱۴۹)
اگر کعبه بعنوان قبله ی مسلمانان انتخاب شده است جای تعجب نیست زیرا این نخستین خانه ی توحید است و با سابقه ترین معبدی است که در روی زمین وجود دارد، هیچ مرکزی بیش از آن مرکز نیایش و پرستش پروردگار نبوده، خانه ای است که برای مردم و بسوی جامعه بشریت در نقطه ای که مرکز اجتماع و محلی پربرکت است ساخته شده است (تفسیر نمونه ج۳ ص۹) نام دیگر خانه کعبه «بیت الله» هست که بعنوان خانه ی مردم معرفی شده، و این تعبیر بیان کننده ی این حقیقت است که آنچه بنام خدا و برای خداست باید در خدمت مردم و بندگان او باشد و آنچه در خدمت مردم و بندگان خدا است برای خدا محسوب می شود.(همان ص ۱۰)
«ان الذین کفروا و یصدون عن سبیل الله والمسجد الحرم الذی جعلناه للناس سواء العاکف فیه و الباد» (سوره حج آیه ۲۵) به فرموده ی این آیه کریمه، مسجدی که در حریم کعبه بنا نهاده شده و محل نماز و نیایش و طواف است برای همه ی مردم بطور مساوی قرار داده شده و هیچ فرقی در این جهت، بین ساکنان مکه و مسافرانی که از نقاط دیگر جهان به آن سو سفر می کنند، ‌نیست. (جوادی آملی صهبای صفا ص۱۵۲) پس از تحمل سختی ها و مرارت هایی که حضرت رسول اکرم (ص) در راه پیشبرد اهداف عالیه اسلام متحمل شدند، خداوند برای نشان دادن بخشی از آیات و عظمت دستگاه خلقت و رموز هستی هدیه ای بزرگ به رسول گرامی اسلام(ص) داد و برای تسکین آرامش آن حضرت، وی را به معراج برد. با توجه به اینکه حضرت رسول به مرحله ی بندگی و عبودیت کامل رسیده بودند، این سفر زمینی و عروج آسمانی زمینه را برای اطمینان کامل ایشان به قدرت عظیم الهی فراهم کرد. آغاز و شروع این سفر از مکان مقدس (مسجد الحرام) بود.
«سبحان الذی اسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الاقصی الذی بارکنا حوله لنریه من آیاتنا انه هوالسمیع البصیر»(سوره اسرا آیه ۱) کلمه ی «عبد» نشان می دهد که این افتخار و اکرام به خاطر مقام عبودیت و بندگی رسول الله (ص) بود، ‌چرا که بالاترین مقام برای انسان است که بنده ی راستین خدا باشد. (طباطبایی، تفسیر المیزان، ج ۱۳ص ۸) مسجد بهترین سکوی پرواز معنوی مومن است (من المسجد) مسجد باید محور کارهای ما باشد (من المسجد الحرام الی المسجد الاقصی ) حرکت های مقدس، ‌باید از راهها و جایگاه های مقدس باشد. (اسری… من المسجد) سرسبزی و برکات باید بر محور مسجد و پیرامون آن باشد. (المسجد… بارکنا حوله) (( قرائتی، تفسیر سوره اسراء ص ۱۴))
(انما یعمر مساجد الله من ءامن بالله الیوم الاخر و اقام الصلواه و اتو الزکوه و لم یخش الا الله فعسی اولئک ان یکونوا من المهتدین) «سوره توبه آیه ۱۸» مساجد الهی را تنها کسی آباد می کند که ایمان به خدا و روز قیامت آورده و نماز را بر پا دارد و زکات را بپردازد و از چیزی جز خدا نترسد، ‌پس امید است که اینان از راه یافتگان باشند.
هنگامی که این مراکز مقدس اسلامی به صورت کانونهای انسان سازی و کلاسهای عالی تربیت در می آید که بنیانگزاران و پاسداران شجاع داشته باشد، ‌آنها که از هیچ کسی جز خدا نترسند، ‌و تحت تاثیر هیچ مقام و قدرتی قرار نگیرند، و برنامه ای جز برنامه های الهی در آن پیاده نکنند. (تفسیر نمونه ج ۷ ص۳۱۷)

مسجد از منظر حضرت رسول اکرم (ص) و معصومین (علیهم السلام):

در بیان فضیلت اهمیت بنای مساجد و پاداش رفت و آمد به آن سخنان ارزنده ای از حضرات معصومین علیهم السلام در منابع حدیثی ذکر شده که از یکسو ضرورت فرهنگ مسجد سازی به عنوان یک فریضه ارزشمند تلقی گردیده و از دوم سو ارتباط مردم با مساجد علامل عمده در پویایی و شکوفایی معنوی آنان و تقرب به خداوند است و از سوم سو حضور در مساجد زمینه ی کسب علم و دانش که مورد تاکید قرآن و حضرات معصومین (علیهم السلام) است را فراهم نموده و زمینه ی رشد و بالندگی جامعه ی اسلامی را مهیا می سازد و از چهارم سو حضور در مساجد نقش عمده ای در تعالی و تحکیم بنیان خانواده و ایجاد روابط عاطفی و سرشار از صمیمیت و مهرورزی و صلح و صفا توام با معنویت در میان والدین و فرزندان در کانون خانواده را تحقق می بخشد.
اکنون به برخی از این سخنان ارزنده می پردازیم:
از وجود پیامبر عزیز نقل شده که فرمود:« هر که مسجدی بسازد گرچه به اندازه جایی باشد که شتر مرغ در آن تخم نهد، ‌خدا در بهشت برای او خانه بسازد» (نهج الفصاحه، ‌حدیث ۳۰۱۱ ص ۴۱۶، وسائل الشیعه باب ۸ از ابواب احکام مساجد) و همچنین فرمود:«خداوند وقتی مرضی را از آسمان بر مردم فرود آورد آن را از بانیان مساجد بگرداند» (نهج الفصاحه، ‌حدیث ۳۰۰۸، ص۴۱۶) و نیز فرمود:« به آنها که در ظلمات شب به سوی مساجد می روند بشارت بده که روز رستاخیز روشنی کامل دارند.»( همان منبع حدیث ۳۰۰۹) و نیز فرمود: (کسی که چراغی در مسجدی برافروزد فرشتگان و حاملان عرش الهی مادام که نور آن چراغ در مسجد می تابد برای او استغفار می کنند» (تفسیر نمونه ج۷ ص ۳۱۸ ص به نقل از کتاب کنز العرفان ج ۱ ص ۱۰۸) از رسول خدا (ص) نقل شده که فرمود:«نماز کسی که صدای اذان را بشنود و بی دلیل، ‌در نماز جماعت شرکت نکند، ‌ارزش ندارد.»( همان منبع، ص ۲۰۹)
امام علی (ع) بارها می فرمود: « هر که به مسجد رفت و آمد کند، یکی از هشت چیز را به دست آورد: برادری که در راه خدا از او بهره مند گردد، ‌دانشی برگزیده، نشانه ای استوار، ‌رحمتی مورد انتظار، سخنی که او را از تباهی باز دارد، ‌سخنی که بشنود و او را بر راه هدایت رهنمون شود و یا گناهی را به سبب بیم یا آرزم ترک کند. » (شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص ۷۵)
امام حسن(ع) همواره می فرمود:« اهل مسجد زائران خدایند و بر میزبان سزاوار است که به دیدار کننده اش هدیه بدهد» (دشتی، مجموعه نهج الحیاه ج ۵ صفحه ۵۰۸) امام صادق(ع) از پدرانش (علیه السلام) روایت نموده که پیامبر خدا (ص) فرمود: «هر که قرآن گفتارش و مسجد خانه اش باشد خداوند خانه ای برای او در بهشت بنا نهد» و نیز فرمود:« هر که پیاده سوی مسجدها می رود پای خویش را بر هیچ خشک و تری ننهد، ‌جز آنکه این زمین تا زمین هفتم برای او خدا را تسبیح گویند و به پاکی یاد کنند.» (شیخ صدوق ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ص ۷۵) در خصوص پاداش نماز جماعت امام صادق(ع) فرمود: «به راستی، ‌نماز جماعت بیست و سه درجه بر نماز فرادی برتری دارد و بیست و پنج نماز به شمار می آید» (همان منبع ص ۹۹)

خانواده اهل مسجد، ‌آثار و پیامدهای حضور در مسجد و نقش آن در تعالی و تحکیم بنیان خانواده:

نخستین اقدام وجود مقدس پیامبر(ص) در مدینه احداث مسجد بود. این اقدام آثار و برکات ارزشمندی از قبیل: ایجاد مرکزیت عبادی و تشکیل حاکمیت اسلامی، تعلیم و تربیت و علم و دانش، آشنایی با مبنای فقهی و احکام دینی، وحدت همدلی و انسجام در میان آحاد مختلف جامعه مسلمین، تحکیم مبانی اعتقادی و فرهنگ سازی دینی در انجام معاشرت با مردم، زدودن انواع و اقسام جاهلیت ها، ‌پایبندی به قوانین دینی، ‌اجرای شریعت الهی، تحکیم بنیان نظام خانواده و… را به ارمغان آورد. با توجه به آنچه گفته آمد، اکنون به آثار و برکات «خانواده اهل مسجد» و نقش آن در تعالی تحکیم بنیان خانواده می پردازیم.

۱- مسجد کانون آرامش بخش و بازتاب آن در خانواده ی اهل مسجد:
حضور در بیت الله نشان از تعهد اخلاقی و پایبندی اهل خانواده به معتقدات و دستورات الهی و شریعت مبین اسلام است. با حضور والدین و فرزندانشان در مسجد و اقامه ی نماز یا شرکت در جلسات و مناسبت های دینی، ‌سخنرانی، ‌عزاداری و اعیاد اسلامی که معمولاً در مساجد برپا می گردد، روحیه نشاط و آرامش و شادابی در خانواده اهل مسجد مهیا می گردد. زیرا مسجد خانه ی خداست و قرارگاهی است که با نام و یاد خدا آرامش بر قلوب و اهل خانواده حاکم می گردد.

۲- مسجد الهام بخش نظم و انظباط در زندگی خانوادگی:
نمازی که به انسان توصیه شده که در اوقاتی معین بویژه همراه با جماعت و حضور در مسجد اقامه گردد، ‌انسان را وقت شناس و منظم می نماید. پرواضح است حضور خانواده اهل مسجد در خانه ی خدا ضمن ثواب و پاداش فراوان که از ناحیه ی حق تعالی به آنان عنایت می گردد. زمینه نظم و وقت شناسی در زندگی را نیز به آنان می آموزد. شایان ذکر است که یکی از عمده ترین عوامل موفقیت برنامه ریزی و نظم در امور است حضور خانواده اهل مسجد، زمینه را برای برنامه ریزی زندگی بر اساس معیار دینی فراهم می نماید.

۳- مهیا ساختن خانواده اهل مسجد در جهت اعتلای شناخت و معرفت نسبت به دین و دستورات دینی:
برای رسیدن به تکامل، نخستین گام کسب «معرفت و بصیرت» یعنی نورانیت دل و دیده است. شناخته و معرفتی که از یک سو به فهم و مقام والای پروردگار و از دوم سو شناخت دین برگزیده ی آن یعنی اسلام و از سوم سو شناخت نسبت به دستورات ارزنده ی آن بینجامد سرمنشاء این معرفت رسیدن به کمال یعنی قرب الی الله است که بخش عمده ای از آن را می توان در مسجد و اقامه ی نماز جماعت یافت. در ارتباط با اهمیت بصیرت و معرفت در قرآن آمده است: « آیات الهی و کتاب آسمانی که سبب بصیرت شماست البته از طرف خدا آمد پس هر که بصیرت یافت خود به سعادت رسید و هر کس کور بماند خود در زیان افتاد و من نگهبان شما از عذاب نیستم( سوره انعام، آیه ۱۰۴)

۴- مسجد کانون ایمان و عبودیت علم و دانش و معارف قرآنی و بازتاب آن در زندگی خانوادگی:

خانواده اهل مسجد با حضور در خانه ی خدا در تلاشند که زمینه ی ایمان کامل و دانش اندوزی را در خود مهیا گردانند. رسول خدا (ص) می فرمایند: ایمان بنده خدا کامل نمی شود مگر اینکه در او پنج خصلت باشد: توکل نمودن بر خدا، و صبر کردن بر بلای خدا. (بحار الانوار ج ۷۷ ص۱۷۷ به نقل از گفتار معصومین(ع) ص ۱۳۵)
بنظر می رسد یکی از اهداف نبی مکرم اسلام(ص) درباره مسجد این بود که به مردم تفهیم نمایند که علم و ایمان با یکدیگر توام است یعنی هر کجا مسجد بنا شد، آنجا کانون تعلیم و تربیت و علم و دانش نیز می باشد.
نقل شده که:« روزی رسول خدا(ص) بقصد رفتن به مسجد از خانه بیرون آمد و وارد مسجد شد و در آنجا با دو نشست و گردهمائی مواجه شد: در یک گردهمائی، ‌گروهی سرگرم کسب بصیرت دینی و علم آموزی بودند و در نشست و گردهمائی دیگر، ‌دسته ای مشغول دعا و درخواست از خدا بودند. پیامبر فرمود: این دو نشست و گردهمایی در جهت خیر و سعادت قرار دارند، ‌چون گروه اخیر خدای را می خوانند. و آن گروه اول سرگرم فراگرفتن بینش و دانش هستند و می خواهند دانش و آگاهی دینی خود را از رهگذر تعلیم به دیگران منتقل سازند. (با وجود اینکه هر دو گروه در مسیر فضیلت گام بر می دارند معهذا) گروه اول بر گروه دوم مزیت دارند. (من که پیامبر شما هستم) بخاطر تعلیم (حقایق و نشر آگاهی) مقام رسالت را بعهده گرفتم» سپس آن حضرت در جمع گروهی نشست که سرگرم دانش اندوزی و تعلیم بودند. (شهید ثانی، ترجمه منیه المرید فی آداب المفید و المستفید، ص ۵۶ ۵۷)
رسول خدا(ص) فرمود: ای ابوذر! در مسجد هر نشستی بجز برای سه چیز بیهوده است.
۱- نماز خواندن
۲- ذکر خدا گفتن
۳- بحث علمی کردن (چهل حدیث مسجد، ص ۵۵ به نقل از بحارالانوار، ج ۸۳ ص ۳۷۰)

۵- مسجد عامل بازدارنده خانواده از انحرافات

انسان هر قدر هم با احتیاط زندگی کند، همواره در کشاکش قوای مثبت و منفی درونی قرار دارد، یک طرف غرایز مرز ناشناس، او را به سوی منکرات می خواند و از سوی دیگر، فضائل اخلاقی، با استمداد از عقل درونی و بیرونی او را به ترک گناه و انجام کارهای نیک دعوت می کند، و لذا امکان ارتکاب بعضی گناهان برای انسانی دور از تصور نیست، نماز به انسان این فرصت را می دهد تا با نوشیدن از دریای رحمت الهی کاستی های روانی خود را جبران و با صفای باطن مجدداً در مدار زندگی قرار می گیرد. (سعید تهرانی، فروغ نیایش ص ۱۰۶)
امام علی (ع) فرمودند: «… همانا نماز، گناهان را چونان برگهای پاییزی فرو می ریزد و غل و زنجیر گناهان را از گردنها می گشاید.» (نهج البلاغه خطبه ۱۹۹ ص ۳۰۷) و نیز فرمود: «رسول خدا پس از بشارت به بهشت خود را در نماز خواندن به زحمت می انداخت زیرا خداوند به او فرمود: (خانواده ی خویش را به نماز فرمان ده و بر انجام آن شکیبا باش) پس پیامبر (ص) پی در پی خانواده ی خود را به نماز فرمان می داد و خود نیز در انجام نماز شکیبا بود.»(همان منبع ص۳۰۷)
خانواده اهل مسجد با حضور در خانه ی خدا و اقامه نماز نیرو و جان تازه ای می گیرند و خود را پیوسته در محضر خداوند می بینند و از اینکه در محضر الهی معصیت نمایند، شرمسار می گردند. در واقع انس با مسجد عامل بازدارنده از انحرافات است. رسول خدا (ص) در این راستا فرمود:« کسی که با مسجد انس گیرد خدای تعالی نیز با او انس گیرد» (عزیزی فضایل و آثار مسجد ص ۵۰ به نقل از کنزالعمال ج ۷ ص ۶۴۹)

۶- مسجد و پیامدهای آن در استقامت و صبر در کانون خانواده:

نماز به انسان می آموزد چگونه در مقابله با هجوم فرهنگی از خود ایستادگی نشان دهد و برغم آن که همه امکانات طبیعی، ‌او را بر کام گیری نامشروع تشویق می نماید با اراده آهنین در مقابل عروس هزار دامان زندگی مادی ایستد و یوسف وار با استمداد از برهان الهی، پاک دامن و سربلند از بوته ی آزمایش سربرآورده و بر این پایداری و استقامت خود، ‌خدا را سپاس می گوید. (سعید تهرانی فروغ نیایش ص ۱۰۷)
خانواده ی اهل مسجد که انس حضور در مسجد، ‌تمامی وجودشان را مملو از عشق به خدا نموده از صبر و نماز در زندگی کمک می گیرند و در مقابل تند بادهای مختلف و شبیخون های فرهنگی خود را نباخته و همواره و با ثبات قدم در صراط مستقیم به حرکت خود ادامه می دهند و از دشمنان خدا و حضرات معصومین (علیهم السلام) و مغرضان هراسی به خود راه نمی دهند. شایان ذکر است که صبر و بردباری و تحمل و شکیبایی بهترین زیور ایمان و شریفترین صفات انسان به حساب می آید و یقین شایسته پشتیبان فکری و مددکاری عملی در عرصه های گوناگون زندگی شمرده می شود. به گونه ای که صبر نصف ایمان و یقین تمامی ایمان معرفی شده است. امیر مومنان علی (ع) فرمودند: «با صبر پر توان و یقین نیکو و پرنشاط‌، غم ها و غصه های خویش را دور نما» (لقمانی بهترین آرزوهای زندگی ص ۱۲۲، ۱۲۱ به نقل از شرح نهج البلاغه ج ۱۶ ص ۱۱۳)
امام سجاد(ع) در پناه بردن به خدا از ناملایمات و اخلاق بد و کارهای ناپسند، ‌این چنین دست به دعا برداشتند:
«بارالها! به تو پناه می برم از آشفتگی حرص و آز، و از تندی خشم، و چیرگی حسد، و ضعف شکیبایی، ‌و از کمی قناعت، ‌و از تند خویی، و اصرار بر شهوت، ‌و پافشاری بر عصبیت، ‌و پیروی از هوا و هوس، و مخالفت راه راست، و از خواب غفلت، و کوشش بر کار پر مشقت، و ترجیح باطل بر حق، و اصرار بر گناه، و کوچک شمردن معصیت، و بزرگ شمردن طاعت» (صحیفه ی کامل سجادیه دعای هشتم ص ۱۲۱)

۷- مسجد و امنیت خانوادگی و اجتماعی

حضور خانواده ی اهل مسجد در خانه ی خدا و اقامه نماز جماعت که تاکید بسیار بر آن شده زمینه را برای ایجاد امنیت خانوادگی و اجتماعی مهیا می نماید یکی از آثار و برکات عمده ی نماز «دوری از زشتی ها و منکرات» است که خداوند در سوره ی عنکبوت آیه ی ۴۵ به آن اشاره نموده است. بدیهی است خانواده ای که پیوسته در مسجد رفت و آمد دارد و از برکات آن بهره مند شدند، ‌خداوند را حاضر و ناظر اعمال خود می دانند و پیوسته اهل مراقبه از خویشتن بوده و به محاسبه ی نفس خود می پردازند. از این رو جامعه از خانواده اهل مسجد و بطور کلی از مسجدیها نوعی امنیت خاطر احساس می کند و اعتماد به آنان نسبت به بقیه افراد جامعه بیشتر است. بسیاری از متخلفان و بزهکاران اجتماعی که به نوعی امنیت اجتماعی و خانوادگی را به خطر می اندازند کسانی هستند که اهل ارتباط با خدا و نماز و مسجد نبوده اند پس مسجد و نماز چه در حیطه ی خانوادگی و چه در حیطه ی اجتماعی عامل مهم امنیت است.

۸- مسجد و گسترش عواطف انسانی در کانون خانواده:

حضور خانواده اهل مسجد، در بیت الله، ‌زمینه را برای آراسته شدن به صفات زیبایی الهی فراهم می کند. زیرا خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد. (ان الله جمیل و یحب الجمال) (نهج الفصاحه، ‌حدیث شما ۱۸۸ ص۱۷۲)
در واقع با حضور در مسجد عواطف سرشار انسانی و صفات پسندیده الهی در وجود انسان رشد نموده و کانون خانواده محل آرامش و صداقت، ‌صمیمیت، مهرورزی، عفو و گذشت، تعاون و همکاری می گردد و زمینه را برای شکوفایی استعدادها و نبوغ و خلاقیت و نوآوری فراهم می نماید.

۹- مسجد کانون حیا، غیرت، حجاب، و بازتاب آن در خانواده ی اهل مسجد:

همواره یکی از دغدغه های فکر و شخص مسلمان این است که چگونه کرامت توام با عزت نفس پیدا کند و یا به عبارتی با استفاده از چه فاکتورها و اهرمها می تواند، ‌روابط فردی و خانوادگی و اجتماعی را توأم با وقار و اخلاق اسلامی نماید بدیهی است که یکی از مهمترین راه های رسیدن به کرامت و عزت نفس «حیا» است که صفت زیبای الهی و انبیاء و حضرات معصومین علیهم السلام و بندگان صالح و شایسته حضرت حق بوده و هست و خواهد بود. با حضورمان در مسجد و احترام خاصی که برای این جایگاه مقدس قائلیم پیوسته در مراقبه هستیم که نکند از ما خطایی سرزند، سخن بیهوده ای یا حرکت ناشایستی از ما بروز کند این مراقبت به نوعی زمینه را برای حیای از خداوند در ما فراهم می کند. وسعت این حیا در زمینه های دیگر زندگی بویژه «حیا در خانواده» را نیز به ارمغان می آورد.
امام علی(ع) در خصوص احترام و حرمت مسجد می فرمایند: «هر کس حرمت مسجد را حفظ کند خدا در روز قیامت با چهره ای خندان و شادمان ملاقات می کند و خداوند نامه اش را به دست راستش می دهد» (چهل حدیث مسجد، ص ۴۵) حضور خانواده ی اهل مسجد در بوستان الهی که همان خانه ی خداست روحیه ی «غیرت» را در نمازگزارن بویژه مردان مهیا می نماید. در واقع همان گونه در مسجد مردان و زنان به صورت جداگانه در صفوف مشخص به نماز جماعت می ایستند، ‌حریم میان زن و مردم مشخص و زمینه را برای رعایت معیارهای ارزشی صحیح و خدا پسندانه فراهم نموده و این روحیه غیرت و عفاف که در بوستان الهی حاکم شده، ‌تاثیرات خود را در کانون خانواده نیز خواهد گذاشت به نوعی که مرد یا پدر خانواده پیوسته نسبت به همسر خود وفادار و از ناموس اش محافظت نموده و این صفت زیبا به فرزندان نیز انتقال خواهد یافت.
زنان در هنگام نماز با پوشش صحیح و کامل مطابق با فتوای حضرات مراجع به نماز می ایستند:« زن باید در موقع نماز «تمام بدن» حتی سر و موی خود را بپوشاند…» (آیت الله مکارم شیرازی رساله توضیح المسائل مساله ۷۲۷ ص۱۴۳) دستور ارزنده ی الهی یعنی «حجاب»در روحیه بانوان، ‌در بوستان های الهی که مساجد هستند، ‌تحکیم تر شده و پیوسته مراقبت بر حجاب و عفاف خود دارند و پایبند به دستورات الهی در خصوص حریم میان زن و مرد هستند و با وقار و حجاب و عفاف در جامعه حضور پیدا می کنند و این فرهنگ و ارزش متعالی اسلام را در کانون خانواده به فرزندانشان منتقل می نمایند.

۱۰- مسجد و تکامل خانواده:

نماز این توانمندی را دارد که بخاطر پشتوانه عظیم معارف اسلامی از انسان های عادی نمونه های فضیلت، تقوا و شیفتگان کرامت انسانی و ره یافتگان به شاخه طوبی تربیت نماید. (سعید تهرانی، فروغ نیایش، ص ۱۰۸)

۱۱- خانواده ی اهل مسجد و برخورداری از انواع فضایل و کمالات:

با حضور در خانه ی خدا و انس با مسجد و نماز انواع فضایل و کمالات برای خانواده ی اهل مسجد مهیا می گردد که نتایج ارزنده ی آن علاوه بر کانون خانواده در جامعه نیز بروز می یابد که فهرست وار به آن اشاره می کنیم.
الف- پرورش شخصیت و اعتماد به نفس و عزت نفس پیدا کردن
ب- رعایت عدالت
ج- پایبندی به اصل مهم مشورت
د- اعتدال و ساده زیستی و مبارزه با تجملات و اسرافکاریها
ر- تربیت دینی توأم با عقلانیت
ز- نورانی شدن دل و شکوفایی فکر و اندیشه
س- هدفمند بودن و امید داشتن و پر تحرک و علاقه مندی به خدمت به همنوعان
ش- پایبندی به دانش و حقیقت طلبی
ص- طهارت جسم و جان و…

نتیجه:

مسجد مهمترین و عالی ترین کانون الهی در جهت رشد و بالندگی و شکوفایی معنوی، ‌علمی، ‌فرهنگی، اجتماعی، ‌خانوادگی، ‌هنری، و اقتصادی مسلمانان در اعصار مختلف بوده هست و خواهد بود این مکان های مقدس گذشته از نقش مهمی که در عبودیت و بندگی خداوند داشته است، اسباب عزتمندی و توانمندی مسلمین در زمینه های مختلف علمی، آموزش، تربیتی و خانوادگی و… را ایفا نموده است. شایان ذکر است اگر جامعه اسلامی خواستار نظام خانوادگی مطلوب و سرشار از معنویت و اخلاق و به دنبال تحکیم بنیان خانواده و شکوفایی و پویایی آن است، می بایستی به این کانونهای مقدس و بوستان های الهی و بهشتی یعنی «مسجد» که در طول تاریخ کانون های بیداری و معرفت و بصیرت اسلامی نیز بوده، ‌بیشتر توجه نمایند و ارتباط با مساجد که از فواید ارزنده ای آن سخن بمیان آمد و از اسباب عمده ی وحدت در نظام خانوادگی و اجتماعی بوده را حفظ نمایند تا قله های رفیع سعادتمندی و پیشرفت توام با افتخار را در جهان بپیمایند و از هر جهت الگویی برای جهانیان باشند.

منابع و مآخذ:
ا- قرآن کریم
۲- نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، ‌موسسه انتشارات حضور قم ۱۳۸۱
۳- جوادی آملی، عبدالله، ‌صهبای صفا، ‌نشر مشعر تهران ۱۳۸۰
۴- جمعی از نویسندگان، ‌تفسیر نمونه، ‌انتشارات دارالکتب الاسلامیه، ‌تهران ۱۳۷۱
۵- طباطبایی، سید محمد حسین، ‌تفسیر المیزان، ‌ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی دفتر انتشارات اسلامی، قم ۱۳۶۳
۶- قرائتی، ‌محسن، ‌تفسیر سوره ی اسراء، ناشر مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن تهران ۱۳۸۱
۷-‌ قرائتی، ‌محسن، ‌پرتوی از اسرار نماز، ناشر طرح اقامه نماز قم ۱۳۷۲
۸- نهج الفصاحه، ‌تنظیم محمد امین شریعتی عبدالرسول پیمانی انتشارات خاتم الانبیاء (ص) اصفهان ۱۳۸۶
۹- حر عاملی، ‌محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ‌موسسه آل البیت داراحیا التراث بیروت ۱۴۱۴ ق
۱۰- شیخ صدوق ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، برگردان صادق حسن زاده، ‌انتشارات ارمغان طوبی تهران ۱۳۸۲
۱۱- دشتی، ‌محمد، ‌نهج الحیاه ج ۵ فرهنگ سخنان امام حسن، ‌نشر محدث قم ۱۳۸۲
۱۲- ملکی تبریزی، جواد، ‌اسرار الصلاه ترجمه رضا رجب زاده انتشارات پیام آزادی تهران ۱۳۸۷
۱۳- عبدالله زاده محمد گفتار معصومین علیهم السلام انتشارات امام علی بن ابی طالب (ع) قم ۱۳۸۸
۱۴- شهید ثانی، ‌منیه المرید فی آداب المفید و المستفید، ‌آداب تعلیم و تعلم در اسلام، ‌ترجمع سید محمد باقر حجتی، دفتر نشر و فرهنگ اسلامی تهران ۱۳۵۹
۱۵- زینالی، ‌حسین، ‌چهل حدیث مسجد، ‌انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی، تهران ۱۳۷۳
۱۶- سعید تهرانی، جواد، ‌فروغ نیایش، ‌نشر شارق تهران ۱۳۸۷
۱۷- عزیزی، ‌عباس، فضایل و آثار مسجد در آیینه قرآن و حدیث، انتشارات نبوغ قم ۱۳۷۶
۱۸- لقمانی، احمد، بهترین آرزوهای زندگی، ‌انتشارات بهشت بینش، قم ۱۳۸۵
۱۹- صحیفه کامله سجادیه، ترجمه علی رضا رجالی تهرانی، انتشارات خادم الرضا (ع) قم ۱۳۸۳
۲۰- آیت الله مکارم شیرازی رساله توضیح المسائل نشر فکر برتر تهران ۱۳۸۹

منبع: فصلنامه قرآنی کوثر شماره ۴۰

منبع: فصلنامه قرآنی کوثر

N1315/U0/S6,/C1/T3