پایگاه خبری مسجد نیوز

در منابع دینی اصلاح الگوی مصرف با واژگان اسراف و تبذیر بیان شده است. الاسراف: مجاوزه القصد: اسراف یعنی از حد اعتدال گذشتن است. و تبذیر: بی اندازه خرج کردن. در حقیقت تبذیر زیاده روی در مسائل مادی است اما اسراف شامل مسائل غیر مادی عام تری نیز می شود. چنانچه در قرآن کریم میخوانیم : «و من قتل مظلوما فقد جعلنا لولیه سلطانا فلایسرف فی القتل» و «وان فرعون لعال فی الارض و انه لمن المسرفین» در این آیه فرعون به خاطر گردن کشی مسرف خوانده شده است.

مصرف گرایی در کشور یک معضل ملی و به تعبیر رهبر انقلاب بلای بزرگی برای جامعه است. اگر چه افزایش میزان مصرف کالاهای مختلف در دو دهه اخیر را می توان نشانه رشد اقتصادی و توسعه رفاه عمومی قلمداد کرد اما این مصرف به ویژه در برخی از حوزه ها مانند انرژی چنان بی رویه است که نشانه یک بیماری و نابهنجاری رفتاری اجتماعی در جانعه کنونی می باشد.

ما برای رسیدن به پیشرفت و عدالت ناگزیریم که به سمت اصلاح الگوی مصرف حرکت کنیم و این امر اختصاص به قشر یا صنفی خاص ندارد بلکه عموم افراد جامعه از مرد و زن، پیر و جوان در این زمینه مسئول هستند ولی در برخی موارد همچون مساجد و نهاد های دینی و خانواده و ... نقشان پررنگ تراست.

مساجد و استفاده بهینه از حامل های انرژی

امروزه عدم استفاده بهینه از حامل های انرژی موجب هدر رفت های سرسام آور شده بطوری که این مقوله از عوامل تأثیرگذار در مسائل اقتصادی، سیاسی، زیست محیطی و فقهی به شمار می آید.

مساجد به عنوان الگو در مصرف انرژی در جامعه مطرح شوند. متاسفانه مساجد با فاصله گرفتن از معماری اسلامی در مصرف انرژی اسراف می کنند. در معماری اسلامی مساجد چند فضا داشتند به عبارتی چند قسمت در مساجد طراحی می شد و متناسب با ظرفیت فعال می شد ولی مساجد جدید به طور معمول یک قسمت دارد و زمانی که تعداد کمی در مسجد حضور دارد انرژی زیاد صرف می شود.

اسراف در مکان های عمومی مانند ادارات و مساجد و در مکان های شخصی گریبانگیر جامعه ما شده است. یکی از مکان های پر مصرف انرژی که بیش از استاندارها انرژی مصرف می کنند مساجد است.

مساجد با مدیریت بهینه منابعی همچون آب، برق و مواد سوختی در نهادینه شدن فرهنگ صرفه جویی درجامعه نقش بسزایی دارند.

الف)مصرف آب

در حدیثی از امام صادق- علیه السلام- نقل است که در مورد اسراف به اصحاب فرمودند: «ادنی الإسراف هراقة فضل الماء و ابتذال ثوب الصون و القاء النواة؛ کمترین حد اسراف آن است که زیادی آب دوری ریخته شود، لباس بیرون خانه به عنوان لباس خانگی مورد استفاده قرار گیرد و هسته های خرما دور انداخته شود». به عبارتی حضرت هدردادن مقداری اندک از آب را نیز از مصادیق اسراف می شمارند در حالی که در زندگی های روزمره شاهد هدر رفتن مقادیر زیاد آب قابل شرب دست کم در خانه ها هستیم.

در واقع دورریختن آبی که بتوان از آن در جای دیگری استفاده کرد نوعی اسراف است، چنانکه صاحب حدائق به این نکته تصریح می کند.

ب) مصرف برق

امروزه برق «انرژی مادر» مطرح است و با توجه به اینکه ضریب ذخیره سازی آن بسیار پایین و ضعیف است تردیدی در ضرورت صرفه جویی در انرژی برق باقی نمیماند. در روایات نیز اموری چند از جمله روشن کردن چراغ، در حالی که نیازی به آن نیست، از مصادیق «تضییع مال» معرفی شده است.

در روایتی به نقل از حضرت علی- علیه السلام- آمده است: پنج چیز ضایع می شود واز بین می رود : (یکی) چراغی که آن را در نور خورشید برفروزی، در این فرض، روغن چراغ به مصرف می رسد ولی از نور آن بهره ای برده نمی شود، (دوم) باران سنگینی که بر شوره زار ببارد که باران ضایع می شود و زمین از آن سود نمی برد، (سوم) خوراکی که پخت کننده اش دستور دهد به شخص سیر داده شود که نفعی عاید وی نمی شود (چهارم) زن زیبایی که با شخص خواجه عروسی کند که سودی به حال وی ندارد (پنجم) کار نیکی که برای انسان ناسپاس انجام دهی.

علاوه بر این، چه بسا زیاده روی در مصرف برق سبب افت فشار و پایین آمدن جریان برق و درنتیجه خاموشی آن در مناطق دیگر شود، از این رو باید به مسئله صرفه جویی در برق و استفاده ی بهینه از آن، فراتر از یک امراقتصادی و به عنوان یک حکم شرعی نگریست. این فتوای حضرت امام (ره) که اگر زیاده روی در مصرف آب و برق، موجب اتلاف و ضرر باشد، موجب ضمان است. نیز بر همین اساس قابل تحلیل است.

در این رابطه مساجد می توانند با بهره گیری از روش هایی ساده نقش مهمی در جلوگیری از اتلاف انرژی برق داشته باشند برای نمونه: خودداری از روشن کردن لوازم برقی پرمصرف (مانند جاروبرقی و ...) در ساعات اوج مصرف؛ توجه به برچسب انرژی در موقع خرید وسایل برقی و استفاده صحیح از وسایل برقی می تواند تا حدود زیادی موجب صرفه جویی شود.

در صورت حضور خانوادگی افراد در مساجد سبب کاهش مصرف انرژی در کشور می شود به طور مثال پنجاه خانواده چراغ های منازل خود را خاموش کنند و راهی مسجد شود تا زمان برگشت جلوی مصرف مقدار زیادی انرژی در زمان پیک مصرف شده اند.

مویدی، محقق و پژوهشگر در حوزه مسجد

منبع: شبستان

N1233/U0/S6,/C9/T3